Eind november werd de wetenschappelijke wereld opgeschud door het werk van een Chinese wetenschapper. Ook in vele internationale media veroorzaakte zijn werk een flinke ophef. Deze wetenschapper rapporteerde over de eerste genetische modificatie van menselijke embryo’s en de daaropvolgende geboorte van een tweeling.
Vlak voor en tijdens een congres over ‘Human Genome Editing’ in Hong Kong, bijgewoond door wetenschappers vanuit uiteenlopende disciplines, maakte een Chinese onderzoeker bekend dat hij een gen in menselijke embryo’s aangepast had via de CRISPR/Cas techniek. De embryo’s werden teruggeplaatst in de baarmoeder en zijn uitgegroeid tot twee, volgens de claim van de onderzoeker, gezonde baby’s.
Dit onderzoek veroorzaakte een hoos aan media aandacht. Er sprak ongeloof en afkeuring uit. Hoe kan het dat een wetenschapper de discussie over een moratorium op proeven met menselijke embryo's naast zich neer heeft gelegd? Ook was er veel aandacht voor de constatering dat de doos van Pandora nu geopend is. Voorstanders van een voorzichtig gebruik en ontwikkeling van de techniek geven aan dat nu niet meer gesteld kan worden dat in de nabije toekomst een breed maatschappelijke en ethische discussie nodig is, maar dat die onmiddellijk gevoerd dient te worden.
Reflectie
De CRISPR/Cas techniek die hier is toegepast, is nog maar recent ontwikkeld. De afgelopen 5 jaar heeft er veel wetenschappelijk onderzoek met en naar deze technologie plaatsgevonden. De resultaten hiervan laten zien dat CRISPR/Cas een zeer veelzijdig toepasbare techniek is waarvan de werkzaamheid in alle vormen van leven (archaea, prokaryoten en eukaryoten) is aangetoond. De technologie wordt op dit moment vooral toegepast op laboratoriumniveau en is al waardevol in tal van nieuw wetenschappelijk onderzoek en naar verwachting in toepassingen op medisch, landbouwkundig en industrieel gebied. Maar CRISPR is ook een technologie die nog zeer jong is, en waarmee de ervaring nog maar beperkt is.
De komende jaren is onderzoek nodig naar de mogelijke risico’s, zoals de zogenaamde off-target effecten of immunogene reacties. Onafhankelijk van de specifieke risico’s die kleven aan de gebruikte CRSPR-techniek, is een breedgevoerde morele dialoog nodig over kiembaanmodificatie, oftewel het genetisch modificeren van humane embryo’s. Met haar kennis van gentherapie en medische toepassingen van genetische modificatie levert het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) graag een bijdrage aan dit debat.