Onderzoekers toonden recent aan dat de malaria mug bestreden kan worden met een schimmel die een spinnen-gif produceert. Nu nog onder semi-gesloten omstandigheden onderzocht, maar volgens de onderzoekers is dit een effectieve nieuwe methode om malaria verder terug te dringen.

Malaria is een zeer ernstige ziekte die meer dan 200 miljoen mensen per jaar infecteert, met name in Afrika. Malaria wordt overgebracht door de malaria mug. Er zijn verschillende methoden om mensen te beschermen tegen de malariamug, bijv. door het gebruik van klamboes die behandeld zijn met bestrijdingsmiddelen of door het middel binnenhuis te spuiten. Het probleem van deze chemische manier van bestrijden is dat de muggen resistent worden tegen het middel, waardoor deze op de lange duur niet meer effectief zijn.

Er wordt daarom hard gewerkt aan het ontwikkelen van alternatieve methoden. Een van deze methoden is het gebruik van schimmels die de malariamug infecteren en doden waardoor deze de ziekte niet meer kan overbrengen. Zo is aangetoond dat sporen van de schimmel Metarhizium pingshaense specifiek muggen infecteren en dat hierdoor verminderde kans is op muggenbeten. Maar de infectie van muggen met deze schimmel kost tijd, waardoor bescherming verlaat of niet volledig is. Bovendien zijn er zijn veel schimmelsporen nodig om de muggen te infecteren.

Onderzoekers hebben de effectiviteit van deze schimmel als anti-malaria middel verhoogd door een extra eigenschap toe te voegen – productie van spinnen-gif. Hierdoor is de effectiviteit van de schimmel sterk toegenomen: de sporen van de aangepaste schimmel zijn in een lage dosis al voldoende om infectie van de mug snel en efficiënt te laten verlopen.

Dit resultaat bleek uit proeven met de malariamuggen uitgevoerd onder semi-gesloten veldproef omstandigheden in Burkino Faso. In deze veldproef is een dorp nagebootst, waarin testen met muggen veilig kunnen worden uitgevoerd. Een paar schimmelsporen waren al voldoende om de malariamug onschadelijk te maken en de werking was langdurig.

De auteurs stellen dat de toepassing van sporen van de aangepaste schimmel robuuster en eenvoudiger is dan die van de niet-aangepaste schimmel. Deze methode om malaria te bestrijden zou in principe snel toegepast kunnen worden als aanvulling op de bestaande methoden.

Reflectie

Deze studie laat zien dat de noodzaak tot het vinden van alternatieven voor malariabestrijding leidt tot snelle ontwikkeling van nieuwe strategieën. Het gebruik van genetisch gemodificeerde insecten, al dan niet uitgerust met een gene drive, heeft zeer de aandacht. In dit nieuwsbericht is een genetisch gemodificeerde schimmel voorbeeld van weer een andere strategie.

Het toepassen van een genetisch gemodificeerde schimmel valt onder de GGO regelgeving waarbij aan strikte veiligheidsvoorwaarden moet worden voldaan. Zo mag de schimmel en het geproduceerde spinnen-gif niet schadelijk zijn voor de mens en het milieu.

De hier gebruikte schimmel, zonder genetische aanpassingen, wordt al toegepast in een aantal Afrikaanse landen. Soortgelijke stoffen zoals het hier gebruikte spinnen-gif zijn door de EPA goedgekeurd in de Verenigde Staten als bestrijdingsmiddel.

De toepassing van genetisch gemodificeerde schimmels om malaria te verminderen, zoals de gebruikte M. pingshaene, vereist toestemming van de regelgevende instanties. Een drempel bij het verkrijgen daarvan kan zijn dat het hier gaat om een schimmel die zodanig aangepast wordt dat hij schadelijker wordt dan hij van nature is. Ook omdat het een toepassing betreft die direct raakt aan de gezondheid van mensen, is het van belang dat de relevante stakeholders betrokken zijn bij de discussie hierover.